همان طور که می بینید در دنیای چوب هزاران گونه درخت با رگه های گوناگون و متنوع وجود دارد. تشخیص چوب ها از یکدیگر بوسیله مشاهده بافت و رنگ آنها همواره یکی از مهمترین دغدغه های فعالین در این حوزه می باشد. از این رو در این مقاله قصد داریم به اصلی ترین سوال در این باره یعنی ” آیا می توان تمام چوب ها را از هم تشخیص داد؟ ” پاسخ دهیم.
مطالبی که در این صفحه می خوانید :
- تشحیص چوب ها از یکدیگر
- راهنمای تشخیص چوب ها
- چرا نمی توان چوب ها را از هم تشخیص داد ؟
- چوب خیس و معایب آن
- خشک کردن چوب در فضای باز و بسته
آیا واقعا می توان تمام چوب ها را از طریق مشاهده از هم تشخیص داد؟
برای پاسخ دقیق به این پرسش 5 نوع چوب (مطابق عکس زیر ) در مقابل اریک میر نویسنده ی اصلی این مطلب که سالیان طولانی با چوب سر و کار داشته و مقالات متعدد و متنوعی در این زمینه خوانده است قرار داده شد و او تمامی چوب ها را از نزدیک بررسی نمود و سعی کرد از طریق مشاهده بافت و وزن قطعات نوع چوب را تشخیص دهد.
حدس شخصی اریک میر :
حدس این شخص (به ترتیب از سمت چپ به راست) به شرح زیر می باشد :
گردوی مشکی : رنگ و رگه ها شبیه گردوی مشکی است. این چوب از جمله چوب های پرکاربرد می باشد و وزن آن نیز بالاست. بنابراین حدس درستی به نظر می رسد.
ماهون هندوراس : رگه ها ممکن است کمی ساده تر به نظر برسد ولی طرح رگه ها و وزن نیز بسیار به ماهون هندوراس نزدیک است. گویا این پیش بینی درست به نظر می آید.
اش سفید : رنگ و رگه ها شبیه است گرچه وزن نمونه نسبت به اش کمی سبک به نظر می رسد ولی می توان ناشی از خشک شدن چوب باشد.
زبرا : طرح و رگه ها بسیار شبیه چوب زبرا می باشد.
گیلاس مشکی : طرح و رگه ها نشان می دهد که درخت از نوع میوه دار ها می باشد و بسیار به گیلاس مشکی نزدیک است. همچنین وزن آن هم بشدت نزدیک گیلاس است.
اما در عین ناباوری تمامی حدس ها نادرست است. بخاطر داشته باشید که یکی از حرفه ای ترین ها و باتجربه ترین ها در این حوزه باز هم از تشخیص دقیق عاجز ماند.
پاسخ های درست :
کهور مشکی : که کمی از گردو سنگین تر است و خلل و فرج بیشتری دارد.
آندیروبا : همان طور که گفتیم بسیار شبیه ماهون است.
ساسافراس : بسیار شبیه اش است ولی سبک تر از آن می باشد.
بلی : بخاطر داشته باشید زبرانو تنها درختی نیست که رگه های راست دارد این چوب متعلق به درخت بلی است.
ترشک درختی : نه تنها چوب متعلق به گیلاس مشکی نبود، بلکه حتی در خانواده درختان میوه دار هم قرار نداشت.
حال قطعا به این موضوع فکر خواهید کرد که چرا فردی سرشناس در حوزه چوب هم نتواست پیش بینی درستی داشته باشد! دلیل اصلی این اشتباهات چیست ؟ در ادامه توضیح خواهیم داد که چرا اریک میر اشتباه کرده است.
شناسایی انواع چوب
اگر چه شناسایی انواع چوب به نظر دشوار می رسد، اما با شناخت ویژگی های بارز گونه های مختلف، این امر آسان تر خواهد شد. بنابراین بهتر است با اصلی ترین مواردی که چوب ها را متمایز می نماید، بیشتر آشنا شویم.
تشخیص جنس چوب از طریق رنگ
رنگ یکی از خصوصیات گونه های چوب می باشد که با مشاهده ی دقیق آن می توان نوع چوب را شناسایی کرد. در اکثر گونه ها بین درون چوب و برون چوب اختلاف رنگ وجود دارد و معمولا رنگ برون چوب روشن است. البته این را در نظر داشته باشید که بر اثر مواد شیمیایی داخلی و یا تایش نور آفتاب، رنگ چوب تیره تر می گردد.
طبقه بندی چوب از لحاظ سختی و وزن
به طور کلی استحکام چوب به دو عامل میزان فیبر موجود در هر واحد و ضخامت جداره ی چوب وابسته است و رتبه درختانی که چوب سخت تری دارند، طبیعتا بالاتر است. همچنین هرچه میزان فیبر در چوب بیشتر باشد، چوب سنگین تر و سخت تر می شود. قابل ذکر است که سبک ترین چوب با جرم حجمی 019/0 بالسا نام دارد و سنگین ترین چوب کلیستانتانوس با وزن 1.2 است که در آب غرق می شود.
به عنوان مثال برای تشخیص چوب راش از گردو کافیست رگه های چوب و رنگ آن را مورد بررسی قرار دهید. به عنوان مثال چوب گردو دارای رگه های تار راست همراه با حلقه هایی زیباست، در حالیکه چوب راش تنها رگه های تار راست داشته و فاقد پیچش و نقوش دایره ای است. رنگ چوب راش کرم مایل به قرمز است و رنگ چوب گردو قهوه ای صورتی روشن، تا شکلاتی تیره می باشد.
انواع چوب بر اساس تاریخچه آن ها
منبع چوب: هر چقدر اطلاعات بیشتری از منبع چوب داشته باشید، حتی کوچکترین جزییات هم برای شناخت چوب می تواند مفید باشد.
سن چوب: همانند منبع چوب، سن آن نیز به اهداف ما برای شناسایی تعیین نوع چوب کمک می کند. همچنین سن چوب ، گونه هایی را به ما نشان خواهد داد که در دوره های مختلف تاریخ استفاده ی بیشتری داشتند.
کاربرد چوب: شاید برایتان جالب باشد که بدانید با توجه به کاربرد چوب می توان نوع گونه آن را حدس زد. زیرا صنایع مختلف از انواع خاصی از چوب برای مصارف خود بهره می گیرند.
چرا به طور دقیق نمی توان چوب ها را از هم تشخیص داد؟
در گیاه شناسی، طبقه بندی درختان بر اساس چوب آنها نیست. بلکه درختان بر طبق برگ ها، پوسته، گل، دانه و میوه ی هایشان دسته بندی می شوند. از این رو آشنایی با انوع درختان دلیلی بر تشخیص چوب آنها از یکدیگر نیست. بنابراین هرچقدر هم که درختان و طبقه بندی آنها را بشناسید نمی توانید از طریق مشاهده چوب آنها نوع چوب را بطور قطع درست تشخیص داد. البته این را بخاطر داشته باشید که همواره تجربه می تواند کمک شایانی در تشخیص به افراد بکند، اما قطعیتی در این باره وجود ندارد.
این مطلب شاید شما را کمی دلزده نماید، زیرا توقع داشتید با خواندن مقاله ای در این باره قادر به تشخیص چوب ها از یکدیگر باشید. در پست درباره چوب حدودی روش های شناخت چوب از هم را خواهیم گفت، ولی باید در نظر داشت که این روش ها تقریبی است و امکان خطا وجود دارد.
تمامی کارشناسان در حوزه چوب می دانند چوب راش اصطلاحا به قرمزی می زند و بافت همگنی دارد . چوب بلوط به زردی می زند و بافت پیچیده تری دارد. همچنین همانطور که می دانید چوب روس به دو دسته ساسنا و یولکا تقسیم بندی می شود و ساسنا نسبت به یولکا گره های بیشتری دارد. اما تمامی اطلاعات فوق و شبیه به آن دقیق نمی باشند و هیچ فردی بطور قطع قادر به تشخیص 100 درصد صحیح چوب ها نیست.
تشخیص خشک بودن چوب
در صورتی که رطوبت چوب بیش از 7% باشد، نباید از آن برای تولید محصولات استفاده نمود. در حقیقت نجاری با چوب خیس، تنها باعث هدر رفتن زمان می شود. نجارها دستگاهی برای سنجش میزان رطوبت چوب دارند. بنابراین یکی از روش های تشخیص خشک بودن چوب، بهره گیری از دستگاه رطوبت سنج می باشد.
توجه داشته باشید که 2 نوع رطوبت در چوب رخ می دهد. برخی از چوب ها دارای رطوبت طبیعی حاصل از آب در بافتشان هستند. وقتی تنه درختی را که به تازگی قطع شده است را بررسی کنید، متوجه می شوید که به چوب آن باید زمان داده شود تا خشک گردد. این نوع از رطوبت باعث فاسد شدن چوب نمی گردد.
اما نوع دیگری از رطوبت، حاصل از رها شدن چوب در معرض آب و باران می باشد. این نوع از خیس شدگی تا حدودی قابل خشک شدن می باشد، اما به هر حال بافت چوب ماندگاری چوب خشک نخواهد بود. بخاطر داشته باشید که هر چه سریعتر باید اقدام به خشک کردن این گونه از چوب ها نمود تا بافت داخلی فاسد نگردد.
چرا چوب خیس برای نجاری خوب نیست ؟
یکی از بزرگترین عیب های چوب خیس، عدم چسبندگی انواع چسب های نجاری است. چوب هایی که میزان بالایی از رطوبت را دارند، حتی پس از خشک کردن نیز قابل استفاده نخواهند بود. زیرا این چوب ها به راحتی دچار پیچیدگی شده و یا اصطلاحاً تاب بر می دارد.
خشک کردن چوب برای نجاری
همانطور که ذکر شد، رها کردن چوب در هوای آزاد یکی از روش های خشک کردن چوب می باشد. بدیهی است که این روش زمان بر خواهد بود و در برخی نقاط ممکن است با مشکل رطوبت و باران مواجه شویم. در این صورت ناچار خواهید بود خشک کردن چوب را در فضای سربسته انحام بدهید.
برای خشک کردن چوب در فضای بسته، بهتر است از یک وسیله گرمایشی بهره ببرید که حرارت خشک تولید می نماید. علاوه بر این، می توانید از دستگاه های رطوبت زدا (dehumidifier ) در محیط استفاده نمایید. این دستگاه تا حد چشمگیری مدت زمان خشک شدن چوب را کاهش میدهد. همچنین می توانید از یک پنکه نیز در کنار آن استفاده نمایید تا به جریان هوا کمک نماید.
برای خشک کردن چوب در فضای باز ، باید شرایط را مورد بررسی قرار دهید. تابش مستقیم نور خورشید می تواند به شکل موثری سرعت خشک شدن چوب را افزایش دهد. علاوه بر این، قرار گرفتن چوب خیس در معرض هوای طوفانی و یا باد نیز عملی موثر است.
چوب کهور چیست ؟
درخت کهور گونه های متفاوتی داشته که در صحراهای جنوبی می رویند و از خانواده حبوبات محسوب می شود. این درخت از جمله سازگارترین گونه های گیاهی می باشد که در مناطق خشک از قبیل شمال مکزیک و برخی از نواحی مرزی مکزیک و آمریکا می روید.
درخت کهور در در کشور ایران در مناطق مختلفی از استان های بوشهر ، سیستان بلوچستان، هرمزگان و کرمان می روید.
تشخیص چوب کهور
چوب کهور چوبی سنگین وزن بوده که به طور معمول به دلیل سختی زیاد کار با آن کمی مشکل است. این چوب کارایی بالایی دارد و تمامی قسمت های آن برای ساختن وسایل گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. درختان کهور در مناطق گرمسیری به راحتی رشد می کنند، زیرا توانایی بالایی در تحمل شرایط سخت آب و هوایی دارند. جالب است بدانید در دو دهه ی اخیر چوب کهور به دلیل داشتن ظاهر زیبا و قابلیت های فراوان به چوبی کم نظیر معروف شده است.
کاربرد چوب کهور : از این نوع چوب برای ساخت تیرچه چوب برای تولید ابزار آلات کشاورزی ، صنایع دستی و حتی به عنوان زغال معطر برای پخت و پز مورد استفاده قرار می گیرد.
شناسایی چوب کهور : به طور معمول در فصل های سرد سال برگ درختانی که چوبی سخت دارند می ریزد و از این طریق می توان آن را بقیه تشخیص کنید.
رنگ چوب کهور : رنگ چوب کهور طیف گسترده ای دارد و از بیرون تنه درخت به سمت داخل از بازه رنگ لیمویی و عسلی شروع و در مرکز به کاراملی و قرمز آجری ختم می شود.