تاریخچه نجاری و آشنایی با ابزار کار با چوب در منزل

نجاری با توجه به فراوانی چوب به عنوان یک منبع طبیعی، قدمتی دیرینه دارد. انسان ها در گذشته های دور با استفاده از ابزار نجاری ابتدایی، روش های مختلفی را برای فرم دهی به چوب به کار گرفتند تا با خلق وسایل کاربردی، نیازهایشان را رفع کنند. از جمله این وسایل می توان انواع سلاح، خانه، کشتی و … را نام برد. در واقع از زمان مصر باستان تا کنون، نجاری نقش بسزایی را در تاریخ داشته است.

حال این سوال مطرح می شود که نجاری در چه زمانی، کجا و به چه صورت به وچود آمده و رواج پیدا کرده است؟ در این پست قصد داریم به تاریخچه و پیدایش هنر نجاری بپردازیم و با وسایل نجاری آشنا شویم.

جهت مشاهده هر یک از سرفصل های این مقاله بر روی آن کلیک نمایید.

• کار با چوب و تجهیزات نجاری
• پیدایش هنر نجاری
• نجاری و صنعت ساختمان سازی
• وسایل مورد نیاز برای نجاری
• لیست ابزار نجاری و آشنایی با آن ها
• اصول نجاری
• نجاران آلمانی، بهترین نجاران دنیا
• هنر نجاری و حقایق جالب آن
• کاردستی ساده با چوب

کار با چوب و ابزار نجاری

دانشنامه بریتانیکا که یکی از مهم‌ترین و معتبرترین منابع به زبان انگلیسی به ‌شمار می‌رود، نجاری را هنر کار با چوب، برش و اتصالات تخته های چوب تعریف می کند. این امر شامل کار با چوب برای ساخت مواردی از جمله درب، پنجره و پله نیز می شود.

نجاران از ابزارآلات و وسایل نجاری متنوعی برای برش و شکل دهی چوب استفاده می کنند. در گذشته در نجاری تکه های چوب توسط میخ، پیچ، منگنه و انواع چسب به یکدیگر متصل می گردیدند. لازم به ذکر است امروزه علاوه بر لوازم نجاری دستی، از انواع ماشین آلات صنعتی نیز بهره گرفته می شود.

تاریخچه نجاری

اولین آثار نجاری به دوره پارینه سنگی باز می گردد. انسان های اولیه از ابزارآلات چوبی در کنار تجهیزات سنگی استفاده می کردند. پس از آن مصریان با بهره گیری از ابزار مسی، وسایل چوبی مانند مبلمان را ایجاد نمودند. چینی ها نیز با اندازه گیری های دقیق، موفق به تولید صنایع دستی چوبی گردیدند.

در اروپای شمالی وایکینگ ها از منابع چوبی برای ساخت کشتی استفاده کردند. این امر به تمدن اسکاندیناوی کمک کرد تا نیروی دریایی خود را توانمند سازد. در اروپای غربی، چارلز اول با توجه ویژه ای که به معماری و فرهنگ داشت، در توسعه هنر نجاری تاثیرگذار بود. اولین قلعه ها و کلیساها در اروپای شمالی نیز از چوب ساخته شدند.

حضرت عیسی مسیح نجار بود و با نجاری و چوب بزرگ شد. در کتاب مقدس انجیل نیز از نجاری یاد شده است. همچنین حضرت نوح به کمک فرزندانش با ساخت کشتی از حیوانات در زمان سیل محافظت کرد. در زمان حضرت داوود، نجاران یک کاخ را تماماً از چوب ساختند.

با توجه به کاربرد زیاد نجاری در زندگی؛ کار با چوب تبدیل به یک مهارت ضروری گردید و به مرور زمان با توسعه و خلق ابزارآلات متنوع، نجاری نیز توسعه پیدا کرد.

هنر نجاری و صنعت

امروزه با وجود انواع ماشین آلات و صنایع گوناگون، کار با چوب همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده است. در حقیقت پیشرفت تکنولوژی موجب تحول نجاری گردیده و تولیدات چوبی به صورت عمده تر و متنوع تری انجام می گردد. همچنین علاوه بر ساخت وسایل ساده، از چوب و هنر نجاری در صنعت ساختمان و راه سازی نیز بهره گرفته می شود. به عنوان مثال ساخت پل، راه پله، انواع درب، کابینت و … از جمله این موارد می باشند.

وسایل نجاری

از جمله ضروری ترین وسایل در یک کارگاه نجاری می توان به فرز، تراز، رنده (برقی و دستی)، سنباده برقی، دم چلچله زن، دستگاه خراطی، اره چکش، متر، انواع خط کش و گونیا و … اشاره کرد.

از آنجایی که کار با چوب بسیار دلچسب و تحسین بر انگیز است، برخی افراد تمایل به آموزش نجاری و تجهیز کارگاه نجاری خانگی دارند. استفاده از تجهیزات دستی برای این اشخاص جذابیت بیشتری دارد، زیرا هدف آن ها تولیدات انبوه نمی باشد. علاوه بر این تهیه ابزارآلات کامل در ابتدای کار چندان ضروری نمی باشد و می توان در حین کسب تجربه و دانش در این زمینه، تجهیزات نجاری را تکمیل نمود.

لازم به ذکر است که انواع لوازم نجاری با قیمت های مختلف در بازار موجود هستند. البته وسایلی که در ابتدای کار با چوب نیاز داریم، چندان هزینه بر نمی باشند.

لیست ابزار نجاری در کارگاه

ابزار نجاری از تنوع و گستردگی بالایی برخوردار می باشد. در ادامه لیست وسایل نجاری آورده می شود و ضروری ترین ابزارهایی که در کارگاه مورد استفاده قرار می گیرد را توضیح مختصری خواهیم داد.

اره فلکه – اره میزی – اره دیسکی – اره دستی – اره درخت بر – اره مویی – اره فارسی بر – دستگاه رنده – رنده دستی و یا برقی – تنگ نجاری – دستگاه گندگی – اره فارسی بر – عمود بر – میخکوب – منگنه کوب – پیچ بند – اور فرز – فرز مینیاتوری – دریل تخریبی – دریل ستونی – خر پا – پولیشر – سنگ رو میزی – باد پاش – ست فاق و زبانه – سنباده – متر – انواع خط کش و گونیا – مغار – چکش –  زاویه سنج – رطوبت سنج – مکنده گرد و خاک

آشنایی مختصر با ابزارآلات نجاری

وسایل نجاری دستی و برقی در هر کارگاه نجاری کاربردی و ضروری هستند. در ادامه به معرفی برخی از ابزار کاربردی می پردازیم.

1- اره فلکه : یکی از ضروری ترین وسایل در کارگاه نجاری اَره فلکه می باشد که برای برش الوار و تکه های چوب به کار برده می شود. از انواع آن می توان به اره میزی اشاره کرد که قابلیت برش ورقه های چوبی را در عرض و ضخامت های مختلف دارد.

2- فرز نجاری : به نام اور فرز نیز شناخته شده است که دارای یک میز می باشد. این وسیله به منظور ایجاد شیارهای کم عمق مورد استفاده قرار می گیرد. در هنگام خرید بهتر است با کیفیت ترین نوع تیغ را خریداری کنید تا مدت بیشتری از آن استفاده نمایید. در نظر داشته باشید که تیغه ها قابل تیز کردن هستند، اما فراموش نکنید که با تیز کردن یک لایه از روی آن برداشته شده و ابعاد و تناسب برش تغییر می‌کند.

3- رنده نجاری : یا رنده میزی به منظور مسطح کردن چوب مورد استفاده قرار می گیرد. البته در کارگاه های حرفه ای دستگاه های سه کاره شامل رنده، اره و کام کنی نیز مشاهده می شود.

4- فارسی بر : برای برش چوب در زوایای مختلف افقی و عمودی کاربرد دارد.

5- اره دیسکی : برای برش های صاف طولی و عرضی مناسب می باشد. اما اگر قصد انجام برش های ریز و دقیق دارید، اره مویی کاربردی است.

6- عمود بر : برای برش ساقه های درخت و الوار به صورت عمودی مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که قصد انجام برش منحنی و ناصاف دارید، این دستگاه قابلیت چرخش داشته و می توانید تغییر مسیر بدهید.

7- تنگ نجاری : به منظور پرس کردن قاب و صفحات چوبی استفاده می شود .

8- دم چلچله زن : این وسیله برای ساخت قاب های پروفیلی از جنس ام دی اف با رو کش های لترون و یا پی وی سی به کار گرفته می شود.

9- سنباده برقی : پس از پایان کار مورد استفاده قرار می گیرد تا خروجی کار فاقد خط و خش باشد.

 ابزار نجاری دستی و کاربرد آن ها

کار کردن با ابزار نجاری دستی حس خوبی را بینندگان این هنر و همچنین نجارها می دهد. در ادامه به معرفی رایج ترین وسایل کار با چوب که به صورت دستی مورد استفاده قرار می گیرد، می پردازیم.

1- انواع مغار نجاری

وقتی صحبت از ابزار نجاری دستی می شود، مغار را در ذهن مان تجسم می کنیم. از این وسیله برای منبت کاری بهره گرفته می شود. مغار به‌  4 دسته منبت، مشتی، چاقویی و قاشقی تقسیم می‌شود که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه به طور مختصر به شرح کارایی آن ها می پردازیم.

مغار منبت: برای پیکر تراشی از آن استفاده می‌شود. مغار منبت دارای دسته ‌بلندی از جنس پلاستیک یا چوب است.

مغار مشتی: دسته مغار مشتی کوتاه و ظریف می باشد و برای واردکردن فشار، نیازی به استفاده از چکش نیست. با فشار دست می‌توان کنده‌کاری روی چوب را انجام داد.

مغار چاقویی: با وجود شباهت زیادی که به مغار مشتی دارد، اما تیغه آن شبیه چاقو می باشد. در نتیجه از آن برای کارهای بسیار ظریف استفاده می کنیم.

مغار قاشقی: مغارهای مخصوص ساخت تار،  کاسه تراشی و قاشق تراشی از جمله رایج ترین مغارهای قاشقی هستند که برای کاربردهای مشخصی استفاده می‌شوند.

2- انواع اره نجاری

اره از جمله ابزار کار با چوب است که برای دو نیم کردن، قطع کردن، بریدن و یا قطعه قطعه کردن چوب به کار می رود. تعداد دندانه ها و ریز یا درشت بودن آنها در طول اره، یکی از نکات تعیین کننده در یک اره ی دستی محسوب می شود. انواع اره به شرح زیر می باشد:

اره پنل:برای بریدن قطعات بزرگ چوب، تخته خرده چوب مورد استفاده قرار می گیرد.

اره پشت دار: برای برش کاری های ظریف و دقیق کاربردی است.

اره روکش بری: براى بریدن روکش ها و چوب ها به کار گرفته می شود.

3- چکش نجاری

چکش چوبی از سه بخش دسته، گوه و وزنه تشکیل شده است. به طور عمده از قسمت پهن چکش برای ضربه زدن و تخریب و از قسمت پنجه شکل جلو به عنوان اهرم استفاده می کنند. همچنین داخل این قسمت شکافی وجود دارد که برای بیرون کشیدن میخ استفاده می شود.

معرفی ابزار نجاری برقی

در اینجا لازم دانستیم به معرفی ابزار نجاری برقی بپردازیم که با بکار گیری این ابزار دقت و سرعت کار بالا می رود و طبیعتا نجار می تواند سفارش های بیشتری را دریافت کند.

اره میزی : این اره از انواع اره های برقی بوده که بر روی یک محور ثابت شده و توسط یک موتور حرکت می نماید. عملکرد این اره وابسته به حرکت میز اره می باشد، در حقیقت میز را باید به سمت جلو حرکت داد. با تغییر تیغه به بالا و پایین، می توان عمق برش را کم یا زیاد نمود. همچنین می توان برای تغییر زاویه برش، زاویه تیغه را تغییر داد.

دریل چکشی: از ابزار مورد نیاز نجاری بوده که می‌تواند برای سوراخ کردن سطوح سختی همچون بتن، سنگ و آجر به کار رود.

اره مویی: دستگاهی برقی با دقت تیغه بالا بوده که برای ظریف کاری و معرق کاری استفاده می شود. برش با این دستگاه دقیق تر از ابزار نجاری دستی است.

اره فارسی بر کشویی : طراحی این نوع اره به صورتی است که به سمت جلو و عقب حرکت می نماید، در نتیجه می توان چوب را با عرض بیشتری برش دهید. استفاده ار اره فارسی بر در کارگاه هایی که در زمینه تولید درب و پنجره فعالیت دارند، ضروری می باشد.

دستگاه پولیش: از وسایل مورد نیاز نجاری که برای سنباده کردن سطوح به شما کمک می‌کند.

کدام یک از لوازم کار نجار گوه است ؟

گُوِه ( Wedge ) یکی از ساده ترین ابزار کار با چوب است که از دو سطح شیب دار متشکل شده و یک نوک تیز دارد. از گوه برای بریدن یا ایجاد شکاف در اجسام بهره گرفته می شود. این ابزار نیرو را چند برابر کرده و کار را آسان می نماید. برای این کار باید به انتهای گوه که پهن تر است با چکش و یا ابزاری ضربه ای، نیرو وارد کرد. در حقیقت با وارد کردن ضربه در انتهای گوه ؛ سطح شیب دار گوه جابجا شده و پیشروی می نماید. در نتیجه برای بریدن و قطعه قطعه کردن چوب کاربردی است.

برای درک بهتر این موضوع می توانید چاقو را در نظر بگیرید؛ زیرا چاقو ساختاری مشابه گوه دارد. برش میوه با چاقو امری ساده است و این به دلیل وجود شیب در قسمت برنده چاقو می باشد.

وسایل نجاری خانگی

امروزه بسیاری از افرادی که علاقه مند به نجاری هستند، در فکر راه اندازی یک کارگاه خانگی می باشند. بنابراین اگر خواستار انجام کارهای نجاری در منزل هستید، بهتر است با انواع وسایل نجاری پرکاربرد خانگی آشنا شوید.

پیچ‌دستی: گیره و پیچ دستی از جمله وسایلی هستند که برای پرس سرد و بستن قطعات بعد از چسب کاری بسیار به کارتان می آید. لازم به ذکر است که انواع گسترده ای از گیره ها موجود می باشند که بر اساس کاربرد مورد نیاز می توانید خریداری کنید.

گیره دستی: اگر می خواهید در کارگاه خانگی اشتغال داشته باشید، گیره دستی تهیه کنید. همچنین می توانید برای اتصال بین برش های چوب و نگه داشتن آنها، از گیره دستی استفاده کنید.
کمپرسور هوا: این وسیله نیز کارایی بالایی در پاک کردن وسایل نجاری از غبار داشته و وسایل جانبی آن میخکوب و منگنه کوب برای اتصالات قطعات چوب به کار می آیند.

رنده میزی : یکی از پر استفاده ترین ابزار نجاری خانگی که وزن نسبتا زیادی داشته و از جنس چدن است.

سازمان دهی ابزار کار با چوب

ابزار کار با چوب نیاز به نگهداری و سازمان دهی دارند، در غیر اینصورت احتمال مفقود شدن و آسیب دیدن ابزار آلات وجود دارد. بنابراین نکات زیر را در نظر بگیرید.

1- تقسیم بندی دستگاه‌های موجود به سه گروه پرمصرف، میان مصرف و کم مصرف برای راندمان بالاتر

2- بکارگیری جعبه هاي پلاستيكي براي نگهداري از اشيا ريز مثل پيچ يا رولپلاك

3- ساخت تابلو ديواري با درب های ریلی براي جاسازي لوازم بيشتر

4- نگهداري تيغه هاي فرز در داخل جعبه پلاستيكي

اصول اولیه در آموزش نجاری

قبل از استفاده از هر گونه ابزار بر روی الوار، بهتر است که با چوب خام آشنایی داشته باشید. هنگامی که درخت رشد می کند، شکل گیری لایه های چوب در دراز مدت منجر به تولید رگه ها و امواج چوب می شود. شناخت این امواج به نجار کمک می کند تا در جهت صحیح چوب را رنده کند. میزان رطوبت هوا در طول سال متغیر بوده و در شکل گیری رگه های چوب تاثیرگذار است. بنابراین برای کار با چوب باید با نوع چوب و ویژگی های آن آشنایی داشته باشیم تا به نتیجه ایده آلی برسیم.

ذکر این نکته ضروری است که رطوبت سنج می تواند برای سنجش رطوبت چوب مفید باشد. بدیهی است هر چه چوب خشک تر باشد، مرغوت تر است.

کار با چوب نیازمند کلاس و تمرین فراوان است. علاوه بر اینکه نکات مهمی را در خصوص نجاری آموزش می بینید با ویژگی های چوب های کاربردی در عکاسی نیز آشنا می شوید. برای شروع ساخت میز و صندلی کوچک ساده گزینه مناسبی خواهد بود. اندازه گیری دقیق یکی از مهم ترین موارد برای ساخت وسایل چوبی است.

ابزارآلات نجاری خود را تیز نمایید

تمام اشخاصی که با کار با چوب آشنایی دارند، می دانند که کار با ابزار تیز بسیار ضروری است. اصطلاحی که در میان نجاران رایج می باشد این است که ” اجازه بده ابزار با چوب کار کنه، نه خودت” . اگر برای برش چوب نیاز به فشار بیش از حد به اره دارید و یا ناچار به استفاده زیاد از رنده می شوید، مطمئین باشید که ابزارآلات شما تیزی و کارایی مناسب را ندارند. تیز کردن ابزار بسیار ضروری می باشد و باید مرتب انجام گردد.

استفاده از اره دستی

به هنگام کار با چوب، به کارگیری ابزار نجاری دستی حس سرزندگی را به شما منتقل می کند. علاوه بر این، وسایل دستی شما را از ماشین آلات گران قیمت بی نیاز می سازد. در واقع با بکارگیری ابزارآلات دستی، از لحظه به لحظه کار با چوب لذت می برید. استفاده صحیح از اره دستی نیاز به تجربه و تمرین زیاد دارد. در غیر این صورت خروجی کار ممکن است صاف و مسطح نباشد. می توان گفت بکارگیری این اره مهارتی تحسین برانگیز است.

با نگاهی بر ویدئوهای آموزشی می توان دانش کافی در این زمینه کسب کرد.

حقایقی جالب درباره نجاری

آگاهی از اطلاعات بروز همواره منجر به عملکردی بهتر می شود. با اینحال دانستن حقایقی قدیمی نیز جذابیت خود را دارد. هنر کار با چوب و ابزار نجاری نیز همانند رشته های دیگر حقایقی را از گذشته های دور دارد.

اتصالات بیسکویتی :

در دهه 1950 یک نجار سوئیسی به نام Herman Steiner یک شیوه جدید را برای اتصال قطعات چوبی ابداع نمود. این شخص شیارهایی را در دو قطعه چوب ایجاد نمود، سپس با قرار دادن دیسک چوبی بنام بیسکویت، 2 قطعه را بهم وصل کرد و با استفاده از چسب ثابت نمود. امروزه همچنان از این روش با بکارگیری از ابزار بیسکویت زن در نجاری استفاده می شود.

تیره ترین و روشن ترین چوب :

تیره ترین چوب متعلق به درخت آبنوس می باشد. در صنعت نجاری از این چوب برای قطعات تزئینی کوچک همانند دکمه های پیانو و یا مهره های شطرنج استفاده می شود. روشن ترین چوب نیز متعلق به درخت خاس است. از چوب این درخت برای ساخت اشیا تزئینی مانند دکمه های پیانو و صنایع دستی ظریف بهره گیری می گردد.

کدام کشور حرفه ترین نجاران را دارد ؟

در کشور آلمان آموزش نجاری به صورت کاملا حرفه ای انجام می شود. شخص متقاضی باید یک دوره 3 ساله نجاری را در موسسه BGJ سپری نماید. در این دوره علم نجاری از پایه تا پیشرفته آموزش داده می شود. واحدهای درسی نجاری به صورت عملی و تئوری ارائه می گردد و شخص باید تسلط کامل بر ساختار انواع چوب پیدا کند. همچنین کار با ابزارآلات مختلف نیز به هنرآموزان آموزش داده می شود. در پایان سال سوم و پس ارائه پروژه های متعدد و پاس کردن امتحانات مربوطه، گواهینامه مهارت نجاری در طی مراسم در اتاق صنایع (Chamber of Crafts) اعطا می شود.

میانگین درآمد یک نجار در کشور آلمان ساعتی 14 یورو و 54 سنت می باشد.

کاردستی با چوب نجاری

کاردستی با چوب نجاری یکی از هنرهای خلاقانه و زیباست که از طریق ترکیب مهارت نجاری و خلاقیت هنرمند، آثار منحصر به فرد و شگفت انگیزی را خلق می‌کند. در ادامه به برخی از تکنیک‌ها و پروژه‌های کاردستی با چوب نجاری معروف می‌پردازیم:

ساخت قلاب ماهیگیری: این یک پروژه ساده است که نیاز به تکه‌ای از چوب، چکش، میخ و دیسک درشت دارد. با استفاده از ابزارهای نجاری، یک شکل قلاب را در چوب حکاکی کنید و سپس آن را با چکش و میخ به شکل ماهیگیری پایان دهید. در نهایت، آن را رنگ آمیزی کنید و یک طناب به آن اضافه کنید. حاصل یک قلاب ماهیگیری دست‌ساز زیباست که می‌توانید از آن در ماهیگیری استفاده کنید یا به عنوان تزئینی در دکوراسیون منزلتان قرار دهید.

ساخت تابلوی چوبی: برای ساخت تابلوی چوبی، ابتدا یک تکه چوب را به اندازه مورد نظر خراشیده و صاف کنید. سپس طرح مورد نظرتان را روی چوب بکشید و با استفاده از ابزارهای نجاری مانند پیچ‌گوشتی و دستگاه برش چوب، خطوط را حکاکی کنید یا قسمت‌های مختلف را برش دهید. سپس تابلو را رنگ آمیزی کنید و با یک لایه رنگ یا ورنیش درخشان بپوشانید تا آن را حفظ کند و به آن درخشش بدهد. نتیجه نهایی یک تابلوی هنری و چشم‌نواز است که می‌توانید آن را در دیوارهای خانه‌تان نصب کنید.

ساخت یک جعبه چوبی: جعبه‌های چوبی برای نگهداری اشیاء کوچک و جواهرات بسیار مناسب هستند. شما می‌توانید با استفاده از تکه‌های چوب، طرح و ابعاد دلخواه خود را بر روی چوب بکشید و سپس این تکه‌ها را با هم ترکیب کنید. با استفاده از نردبان نجاری، اتصالات چوبی را تثبیت کنید و جعبه را به شکل نهایی خود درآورید. سپس با استفاده از مواد رنگی مانند رنگ چوب یا ورنیش، جعبه را رنگ آمیزی کنید و به آن یک دسته یا قفل اضافه کنید. جعبه‌ی چوبی ساخته شده شما را قادر می‌سازد اشیاء خود را به صورت زیبا و منظم نگهداری کنید.

ساخت قالب شکلات چوبی: اگر به هنر شکلات سازی علاقه‌مند هستید، می‌توانید از تکه‌های چوب صاف و تمیز، قالب‌هایی برای ساخت شکلاتیها بسازید. با استفاده از ابزارهای نجاری مخصوص، یک قالب مربعی، مستطیلی، دایره‌ای یا هر شکل دلخواه دیگر را برش داده و شکلات را در داخل قالب ریخته و صبر کنید تا خنک شود. سپس قالب را باز کرده و شکلاتی را که ساخته‌اید خارج کنید. شکلاتیهای چوبی دست‌ساز شما را می‌توانید به عنوان هدیه‌ای منحصر به فرد و شگفت انگیز به دوستان و خانواده هدیه دهید.

این تنها چند نمونه از پروژه‌های کاردستی با چوب نجاری هستند. شما میتوانید با تمرین و تکنیک‌های مختلف، طرح‌ها و ایده‌های خلاقانه‌تری را برای ساخت آثار هنری با چوب نجاری ایجاد کنید. همچنین، منابع اینترنتی و کتاب‌های مربوط به چوب‌کاری نیز می‌توانند به شما در گسترش دانش و مهارت‌هایتان در این حوزه کمک کنند.